Colostrum bovine to inaczej siara bydlęca (młodziwo), czyli mleko produkowane w ciągu pierwszych kilku dni po porodzie. Zawiera w swoim składzie mnóstwo wartości odżywczych, w tym białko serwatkowe, kazeinę, tłuszcze i oligosacharydy oraz różne bioaktywne substancje, aby zapewnić odpowiedni rozwój cieląt. Istnieją doniesienia, że siara bydlęca ma działanie stymulujące i wspomagające układ immunologiczny zarówno u nastolatków, dorosłych i osób starszych. Wzmacnia ona zarówno układ odpornościowy wrodzony jak i nabyty, więc ma wszechstronne oddziaływanie.

Składniki colostrum wzmacniające odporność

Immunoglobuliny (przeciwciała)

Głównymi składnikami zwiększającymi odporność są immunoglobuliny (przeciwciała), czyli glikoproteiny wytwarzane przez komórki B układu odpornościowego, które specyficznie rozpoznają i wiążą antygeny obecne na bakteriach i wirusach. Przeciwciała dzielą się na klasy różniące się właściwościami biologicznymi, fizykochemicznymi i immunologicznymi. W colostrum bovinum przeważają głównie IgG, IgA i IgM, z czego IgG stanowi zawartość około 80-85%. IgG odpowiadają za zapewnienie odporności biernej, a IgM jest czynnikiem warunkującym odporność antyseptyczną. Wysokie stężenie IgA i IgG wspomaga ochronę błony śluzowej i wzmacnia odporność na infekcje dróg oddechowych oraz przewodu pokarmowego. Zawartość w siarze leukocytów, takich jak limfocyty B i T, neutrofile i makrofagi, skutkuje bezpośrednim działaniem na drobnoustroje.

Cytokiny

Colostrum bovinum zawiera sporo cytokin, takich jak:

• insulinopodobny czynnik wzrostu (IGF)
• naskórkowy czynnik wzrostu (EGF)
• transformujący czynnik wzrostu (TGF)
• naczyniowy śródbłonkowy czynnik wzrostu (VEGF) itp.,

które są produkowane przede wszystkim przez komórki układu odpornościowego, więc mają silne właściwości immunomodulujące. Cytokina EGF jest bardzo istotna w zachowaniu odporności i zdrowia jelit, gdyż uczestniczy w regulacji wzrostu komórek, proliferacji, przeżycia, apoptozy i różnicowania oraz chroni integralność i zachowanie równowagi bariery jelitowej. Z kolei TGF-β jako cytokina regulacyjna, bierze udział w regulacji namnażania, różnicowania i przeżycia limfocytów, aby zachować tolerancję immunologiczną. Dzięki naturalnemu stymulatorowi wzrostu, takiemu jak IGF, możliwe jest promowanie rozwoju jelit i odpowiedniego wchłaniania składników odżywczych, co finalnie poprawia odporność organizmu.

Witaminy i minerały

Młodziwo ma wysokie stężenie witamin (A, D, E, K i z grupy B) i minerałów (m.in. wapń, miedź, żelazo, magnez, cynk), które odgrywają ważną rolę we wspieraniu mechanizmów obronnych.

Laktoferyna, laktoperoksydaza i lizozym

Za właściwości przeciwbakteryjne w młodym mleku odpowiadają takie substancje jak: laktoferyna, laktoperoksydaza i lizozym, co stanowi istotną rolę w wzmacnianiu odporności organizmu. Lizozym działa za pomocą hydrolizy i zabijania bakterii przez peptydoglikan ściany komórkowej. Laktoferyna ma właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, immunomodulujące i przeciwnowotworowe. Działanie przeciwdrobnoustrojowe laktoferyny polega na hamowaniu wzrostu chorobotwórczych bakterii, wirusów, pierwotniaków i drożdży, a także zapobieganiu przyłączania się patogenów do komórek nabłonkowych i wspieraniu utrzymania stabilności jelit. Poza tym, laktoferyna jest istotna w wychwytywaniu żelaza w jelicie, aktywacji fagocytów i odpowiedzi immunologicznej, a jej receptory znajdują się m.in. w tkance jelitowej, limfocytach, monocytach, czy makrofagach.

Oligosacharydy (prebiotyki)

Siara bydlęca zawiera również oligosacharydy, które są cennym prebiotykiem, czyli pożywką dla dobroczynnych bakterii jelitowych oraz mają zdolność hamowania adhezji do jelit bakterii patogennych. Jak wiadomo stan mikrobioty jelit ma znaczący udział w budowaniu odporności, więc wsparcie probiotyczne i prebiotyczne jest nieocenionym wsparciem. Udowodniono, że młode mleko korzystnie modyfikuje mikrobiom jelitowy oraz zmniejsza przepuszczalność jelit (zmniejsza stężenie w osoczu zonuliny i endotoksyn).

Badania świadczące o korzystnym wpływie colostrum na odporność

Wykazano, że u dzieci w wieku przedszkolnym sześciotygodniowa suplementacja siarą zapobiega infekcjom górnych dróg oddechowych i łagodzi ich nasilenie, a te właściwości protekcyjne mogą utrzymywać się do 20 tygodni. Stosowanie 20g dziennie tego składnika przez sześć tygodni u regularnie trenujących nastolatków spowodowało znaczny wzrost stężenia immunoglobuliny A (slgA) w ich ślinie, co sugeruje, że siara bydlęca może brać udział w modulacji odporności śluzówkowej. Inne badanie kliniczne wykazało, że ekspresja różnych czynników prozapalnych (CRP, IL-6 i TNF-α), była znacząco zmniejszona u osób starszych po spożyciu odtłuszczonego młodego mleka krów. Wynika z tego, że siara bydlęca potrafi zmniejszyć nasilenie stanu zapalnego i opóźnić osłabianie się odporności spowodowanej starzeniem się u osób starszych.

Na co zwrócić uwagę przy wyborze preparatu?

Na jakość i skład colostrum wpływa wiele czynników indywidualnych, oraz środowiskowych, a także sposób późniejszego przetwarzania. Stężenie IgG jest stosowane jako kluczowy wskaźnik do oceny jakości tego surowca, gdzie zawartość IgG w powinna wynosić ≥50 g/l. Wysokie poziomy IgG zapewnia pobranie siary bydlęcej bezpośrednio po porodzie, gdyż jej skład zmienia się z każdą godziną i jej wartość biologiczna oraz odżywcza zmniejsza się z czasem.
Obróbka cieplna i przetwarzanie młodego mleka mogą łatwo spowodować utratę zawartości immunoreaktywnych składników. Wykorzystując suszenie rozpyłowe lub liofilizację (suszenie w niższej temperaturze i próżni), można ochronić elementy wrażliwe na wysokie temperatury przed degradacją. Ponadto suszenie siary pozwala na długie okresy przechowywania. W jej produkcji mogą być używane różne dodatki, np. konserwanty, substancje barwiące, dlatego lepiej zwrócić uwagę, czy producent podkreślił brak zawartości szkodliwych dodatków w swoim produkcie. Podsumowując, warto wybrać produkt, którego surowiec został pobrany od krów jak najwcześniej oraz został poddany właściwej obróbce, czyli liofilizacji.

Jak stosować colostrum bovine?

Sugeruje się, aby stosować siarę na czczo, dla lepszego przyswajania. Dawkowanie zależy od zawartości produktu w kapsułce lub proszku, zaleceń producenta, ale również wieku. Nie powinno się przyjmować tego suplementu, gdy występuje nadwrażliwość na białka mleka i laktozę. Poza tym jest bezpieczny w stosowaniu.

Bibliografia:
Arslan A, Kaplan M, Duman H, Bayraktar A, Ertürk M, Henrick BM, Frese SA, Karav S. Bovine Colostrum and Its Potential for Human Health and Nutrition. Front Nutr. 2021 Jun 21;8:651721.
Playford RJ, Weiser MJ. Bovine Colostrum: Its Constituents and Uses. Nutrients. 2021 Jan 18;13(1):265.
Sangild PT, Vonderohe C, Melendez Hebib V, Burrin DG. Potential Benefits of Bovine Colostrum in Pediatric Nutrition and Health. Nutrients. 2021 Jul 26;13(8):2551.
Davison G. The Use of Bovine Colostrum in Sport and Exercise. Nutrients. 2021 May 24;13(6):1789.
Duan H, Sun Q, Chen C, Wang R, Yan W. A Review: The Effect of Bovine Colostrum on Immunity in People of All Ages. Nutrients. 2024 Jun 25;16(13):2007.
Puppel, K.; Gołębiewski, M.; Grodkowski, G.; Slósarz, J.; Kunowska-Slósarz, M.; Solarczyk, P.; Łukasiewicz, M.; Balcerak, M.; Przysucha, T. Skład i czynniki wpływające na jakość siary bydlęcej: przegląd. Zwierzęta 2019 , 9 , 1070.
Linehan K, Ross RP, Stanton C. Bovine Colostrum for Veterinary and Human Health Applications: A Critical Review. Annu Rev Food Sci Technol. 2023 Mar 27;14:387-410.