Ostatnimi czasy obszernie badany jest mikrobiom człowieka. Prawdopodobnie nie ma miejsca w organizmie, gdzie flora bakteryjna nie wywiera swojego wpływu i nie musi to być działanie bezpośrednie. W celu modyfikacji mikroflory jelit często zaleca się stosowanie probiotyków. Należą do nich określone żywe mikroorganizmy działające prozdrowotnie, gdy są przyjmowane w odpowiednich ilościach. Oprócz zdrowej i zbilansowanej diety, dodatek do codzienności probiotyku potrafi wesprzeć organizm w szerokim zakresie. Jeśli zmagamy się z jakimś schorzeniem lub dolegliwością, tym bardziej można dobrać do siebie preparat, gdzie niektóre z nich mają właściwości lecznicze, np. wobec biegunek.

Jakie funkcje pełnią probiotyki?

Dobroczynne bakterie zasiedlające jelita potrafią wiele zdziałać. Począwszy od wzmacniania układu immunologicznego poprzez aktywację komórek odpornościowych – makrofagów, regulację produkcji cytokin i tolerancji na antygeny pokarmowe. Poza tym wspomagają wchłanianie składników odżywczych, w tym syntezę niektórych witamin, co zapewnia prawidłowe odżywienie organizmu. Wspierają trawienie i produkują przeciwzapalne związki – SCFA. Do tego zapobiegają rozwijaniu się patogenów i niwelują toksyczne związki przez nie produkowane. W celu przeciwdziałania przenikania niewskazanych związków do krążenia, zdrowy mikrobiom utrzymuje szczelność jelit. W dodatku wzmacnia barierę śluzową, dzięki produkcji ochronnych IgA. Metaanaliza Zheng Y. i wsp. potwierdza, że przyjmowanie probiotyków powoduje zwiększenie ilości cennych Bifidobacterium i Lactobacillus, co pozytywnie wpływa na mikrobiotę. Poza tym zmniejsza poziom czynników zapalnych. Za pomocą dwukierunkowej komunikacji mikrobiom wpływa na inne narządy, więc działa na cały organizm.

Jakie korzyści płyną ze stosowania probiotyków?

Wpływ na przewód pokarmowy

Należy podkreślić, że właściwości probiotyków są szczepozależne, czyli to jak nazywa się bakteria definiuje jej wpływ na organizm, nawet jeśli należy do tego samego gatunku. Można się domyśleć, że preparaty probiotyczne korzystnie będą działać na cały przewód pokarmowy. Zaczynając od jamy ustnej, chroniąc przed próchnicą, po żołądek i wspomaganie eradykacji Helicobacter Pylorii oraz jelita. Produkty z żywymi mikroorganizmami łagodzą objawy związane z refluksem, m.in. cofanie się treści pokarmowej, nudności i zgagę. W przypadku nieswoistych chorób zapalnych jelit mają właściwości immunomodulujące, a w IBS (jelicie drażliwym) korzystnie wpływają na mikroflorę. W zależności od wybranego szczepu bakteryjnego, pomogą w zaparciach albo biegunkach.

Protekcja wobec współczesnych chorób

Probiotyki wobec wielu schorzeń cywilizacyjnych działają pozytywnie. W chorobach sercowo-naczyniowych dzieje się to za pomocą ich właściwości antyoksydacyjnych, przeciwzapalnych, przeciwpłytkowych, a nawet obniżania poziomu cholesterolu. Z kolei metaanaliza Tao Y. i wsp. donosi, że stosowanie preparatów probiotycznych może obniżyć poziom hemoglobiny glikowanej, stężenie glukozy we krwi na czczo, co wiąże się ze zwiększeniem insulinowrażliwości u pacjentów z cukrzycą typu 2. Regulacja parametrów metabolicznych sprzyja leczeniu otyłości, w której obserwuje się zmieniony skład mikrobiomu. W tym przypadku zauważono również, że niektóre szczepy Lactobacillus i Bifidobacterium mogą zapobiegać przerostowi adipocytów (komórek tłuszczowych), przez wpływ na równowagę Th1/Th2. Dodatkowo u osób z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby, powiązaną często z otyłością, korzystnie działają na funkcje wątroby. Nawet w stosunku do niepłodności, omawiane preparaty mają potencjał, jako zmniejszenie stresu oksydacyjnego i tym samym poprawę parametrów plemników. Ze względu na połączenie jelita-mózg, naprawa składu mikroflory stanowi jedną z istotniejszej profilaktyki progresu choroby Alzheimera. Bakterie potrafią wpływać na skład różnych neuroprzekaźników w mózgu, które oprócz wspomagania pamięci odpowiadają również za dobry nastrój. Ostatnią z zalet są właściwości przeciwnowotworowe, których podstawą jest prawidłowo działający układ odpornościowy. Jak widać, odkryto wiele powiązań zdrowotnych między środowiskiem jelit, a dysfunkcjami w organizmie i w celu rozwinięcia tematu można by napisać książkę. Ogólnie ujmując, przyjmowanie probiotyków jest bardzo obiecujące.

Czym się kierować przy wyborze dobrego produktu probiotycznego?

Dobry probiotyk musi spełniać wiele kryteriów, przede wszystkim pochodzić z mikrobiomu człowieka i nie mieć szkodliwego działania. Dobrze, jakby wybrany szczep był odporny na soki trawienne i potrafił zachować swoje funkcje po przetwarzaniu i określonym czasie. Do tego powinien mieć udokumentowane działanie prozdrowotne w badaniach, w tym zdolność konkurencji wobec patogenów i umiejętność produkcji przeciwdrobnoustrojowych substancji. W przypadku wieloszczepowych produktów, dobrze jakby bakterie nie konkurowały między sobą.

Jeśli szukamy dobrego probiotyku, a ciężko nam się odnaleźć w bogactwie produktów, warto sprawdzić skład pod kątem:

• zdefiniowanego rodzaju, gatunku i szczepu bakterii
• substancji dodatkowych
• ilości żywych bakterii – powinna wynosić ponad 1 x 109 CFU
• rodzaju kapsułki

Pewne aspekty, które jeszcze nie zostały omówione, należy rozwinąć. Jeśli produkt nie zawiera szczepów odpornych na silne soki trawienne, wtedy producent powinien zapewnić odpowiedniej jakości kapsułkę, która pozwoli dotrzeć bakteriom do jelit. Dodatek zbędnych wypełniaczy lub już zakazanego dwutlenku tytanu niekorzystnie wpłynie na zdrowie, więc lepiej postawić na możliwie czysty skład.

Jak stosować produkty probiotyczne?

W celu osiągnięcia pożądanych rezultatów należy zacząć od doboru właściwego dla nas preparatu. Można doradzić się lekarza lub zrobić dobre rozpoznanie w internecie odnośnie właściwości poszczególnych szczepów bakteryjnych. Często producenci sugerują, dla jakich osób przeznaczony jest produkt, np. na łagodzenie biegunek, w czasie stosowania antybiotykoterapii itp. Jeśli chodzi o porę przyjmowania, sugeruje się, by robić to na wieczór, np. do kolacji, ponieważ wtedy jest nieco wolniejszy pasaż jelitowy i bakterie mogą dłużej działać. Nie należy popijać ich gorącymi płynami, lepiej wybrać zwykłą wodę. Preparaty zawierające korzystne bakterie są bezpieczne w stosowaniu i mogą z nich korzystać nawet kobiety w ciąży i niemowlęta. Warto pamiętać, że na nasze schorzenia składa się wiele czynników, więc dbałość o zdrowy styl życia pozwoli na osiągnięcie pełni rezultatu. Oprócz podaży dobroczynnych bakterii, dieta będzie miała istotny udział w naprawie mikrobiomu i odżywieniu tych bakterii (dzięki prebiotykom), by mogły działać na dłużej.

Bibliografia:
Stachowska E.. Żywienie w zaburzeniach mikrobioty jelitowej. Wydawca: PZWL, 2021;
Zheng Y, Zhang Z, Tang P, Wu Y, Zhang A, Li D, Wang CZ, Wan JY, Yao H, Yuan CS. Probiotics fortify intestinal barrier function: a systematic review and meta-analysis of randomized trials. Front Immunol. 2023 Apr 24;14:1143548.
Bai X, Zhu M, He Y, Wang T, Tian D, Shu J. The impacts of probiotics in eradication therapy of Helicobacter pylori. Arch Microbiol. 2022 Nov 7;204(12):692.
Yadav MK, Kumari I, Singh B, Sharma KK, Tiwari SK. Probiotics, prebiotics and synbiotics: Safe options for next-generation therapeutics. Appl Microbiol Biotechnol. 2022 Jan;106(2):505-521.
Oniszczuk A, Oniszczuk T, Gancarz M, Szymańska J. Role of Gut Microbiota, Probiotics and Prebiotics in the Cardiovascular Diseases. Molecules. 2021 Feb 22;26(4):1172.
Tao YW, Gu YL, Mao XQ, Zhang L, Pei YF. Effects of probiotics on type II diabetes mellitus: a meta-analysis. J Transl Med. 2020 Jan 17;18(1):30. doi: 10.1186/s12967-020-02213-2. Erratum in: J Transl Med. 2020 Feb 28;18(1):105.
Kober AKMH, Saha S, Ayyash M, Namai F, Nishiyama K, Yoda K, Villena J, Kitazawa H. Insights into the Anti-Adipogenic and Anti-Inflammatory Potentialities of Probiotics against Obesity. Nutrients. 2024 Apr 30;16(9):1373.
Oliveira LCSL, Costa EC, Martins FDG, Rocha ASD, Brasil GA. Probiotics supplementation in the treatment of male infertility: A Systematic Review. JBRA Assist Reprod. 2024 Jun 1;28(2):341-348.
Naomi R, Embong H, Othman F, Ghazi HF, Maruthey N, Bahari H. Probiotics for Alzheimer’s Disease: A Systematic Review. Nutrients. 2021 Dec 22;14(1):20.
Jach M. et al., PROBIOTYKI– ASPEKTY FUNKCJONALNE I TECHNOLOGICZNE, POST. MIKROBIOL., 2013, 52, 2, 161–170