Morfologia krwi jest badaniem podstawowym zlecanym niemal przez każdego lekarza w celu sprawdzenia ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Jest to badanie proste i tanie, a można z niego wyczytać wiele ciekawych kwestii. Obejmować one mogą różne niedobory, a także stany chorobowe towarzyszące tym deficytom i obecność: alergii, chorób autoimmunologicznych, nowotworów, ryzyka zawału, zakażeń bakteryjnych, wirusowych lub pasożytniczych. Na tej podstawie można poszerzyć diagnostykę, aby dokładniej odkryć co się dzieje z organizmem i potwierdzić hipotezy. We krwi znajduje się wiele typów komórek specjalizujących się w określonych działaniach. Dzięki temu może panować homeostaza w organizmie, który na bieżąco może regulować swoje funkcje na podstawie informacji pochodzących z krążącej krwi.
Jakich składników odżywczych potrzebuje krew do prawidłowej budowy?
Krew składa się z osocza w którym krążą białka, woda i inne składniki np. elektrolity. Pozostałe 45% stanowią elementy morfotyczne:
- krwinki czerwone
- krwinki białe
- płytki krwi
Krwinki czerwone są produkowane w szpiku kostnym. Jak każde komórki organizmu, potrzebują budulców do powstania. Z tego względu z dietą powinna być dostarczona odpowiednia ilość kalorii, ze zbilansowaną zawartością makroskładników: białka, węglowodanów i tłuszczy. Do produkcji krwi potrzebne są również takie składniki jak: witaminy z grupy B, witaminy C i E, żelazo, miedź, cynk i mangan.
O czym świadczy niskie RBC, HGB, HCT, MCV, MCH, MCHC w morfologii?
Zaburzenia w parametrach czerwonokrwinkowych najczęściej są spowodowane jakiegoś rodzaju niedokrwistością, w zależności od powstałych deficytów. Na szczęście można je rozróżnić i uzupełnić deficyty z diety lub suplementacji. W powyższym przypadku dużo wskazuje na to, że anemia wywołana została przez niedobór:
- żelaza
- witaminy B6 i C
Pojawiają się wtedy objawy takie jak: zmęczenie, problemy z pamięcią i koncentracją, mroczki przed oczami i zmniejszona wydolność fizyczna przez niewystarczające dotlenienie tkanek organizmu. Powodem tego może być: nadmierna utrata krwi (np. miesiączka), niedoborowa dieta (np. wegańska), zwiększone zapotrzebowanie (np. ciąża), zaburzenia wchłaniania (np. przez Helicobacter pylori) i obecność pasożytów. Wtedy oczywiście należy uporać się z przyczyną i uzupełnić zapasy żelaza. Na początku może być niezbędne przyjmowanie preparatów z żelazem, aby w miarę szybko wspomóc organizm. Najlepiej robić to pod kontrolą lekarza, który może zlecić dodatkowe badania potwierdzające wystąpienie niedokrwistości z niedoboru żelaza. Później przeważnie wystarczy odpowiednio zbilansowana dieta. Najlepszą formą żelaza, która dobrze się wchłania jest chelat żelaza. Do tego jest łagodny dla przewodu pokarmowego, co nie dadzą inne formy tego pierwiastka.
O czym świadczy niskie RBC, HGB, HCT i wysokie MCV, MCH, MCHC w morfologii?
Anemia może być także wywołana przez deficyty witamin: B9 i B12 i jest zwana wtedy megaloblastyczną. Jeśli chcemy to potwierdzić, to warto sprawdzić poziom homocysteiny, której wzrost świadczy o niedoborach. Parametr ten wiąże się też ze zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. Do tego można skontrolować poziom witaminy B12 i kwasu foliowego we krwi. Za wchłanianie witaminy B12 odpowiada w głównej mierze żołądek, a następnie stan jelit. Z tego można wywnioskować, że wszelkie problemy z przewodem pokarmowym obejmujące: niedobór kwasu solnego lub stosowanie leków obniżających go, choroby zapalne jelit i dysbioza zwiększają ryzyko deficytów. Na deficyty narażone są osoby przyjmujące leki na cukrzycę lub insulinooporność, czyli metforminę. Innym powodem są braki w diecie, szczególnie produktów mięsnych. Z kolei źródłem kwasu foliowego są zielone warzywa liściaste, więc jeśli ktoś od nich stroni, to naraża się na niedobory. Poza tym podobnie jak w przypadku kobalaminy, ryzyko deficytów zwiększa się w chorobach przewodu pokarmowego. W celu nadrobienia ,,zaległości’’ warto sięgnąć po produkt z wszystkimi witaminami z grupy B, czyli B-complex. Wraz z tymi dwoma omawianymi witaminami mogły powstać deficyty również tych pozostałych. Witaminy w grupy B potrzebują siebie nawzajem do działania w organizmie, a ich ewentualny nadmiar jest wydalany z moczem.
Osłabiona odporność, czyli niedobór białych krwinek – WBC, w tym limfocytów
Białe krwinki odpowiedzialne są przede wszystkim za obronę organizmu przed różnymi patogenami, w tym bakteriami i wirusami. Zachowanie zdolności odpornościowej organizmu także wymaga jego właściwego odżywienia.
Osłabiają działanie układu immunologicznego takie niedobory składników odżywczych jak:
Oprócz tego, niedożywienie i nadmierny deficyt kaloryczny może obniżać ilość limfocytów. Trochę sporo tych potencjalnych niedoborów, więc można zanalizować dietę pod kątem źródeł wspomnianych składników oraz zrobić bardziej szczegółowe badania krwi. Zapoznanie się z objawami poszczególnych deficytów też będzie pomocne, bo może odnajdziemy się w którymś z nich. W zależności od tego, na co nas bardziej ta analiza nakieruje, można sięgnąć po gotowy preparat lub wzbogacić dietę. Na pewno każdy powinien przyjmować witaminę D3, ze względu na położenie geograficzne. Standardowa dawka dla dorosłych to 2000IU, chyba że stwierdzono znaczny niedobór we krwi. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, czyli A, D, E, K lubią wzajemnie ze sobą działać, dlatego często można spotkać produkty z ich zawartością. Witamina A dba o dobry stan śluzówek, także potrzebnych dla obrony organizmu oraz o zdrowy wzrok i prawidłowy wzrost. Witamina D wspiera odporność wrodzoną i nabytą za pomocą różnych mechanizmów, w tym wzmaga produkcję przeciwdrobnoustrojowych związków. Witamina E chroni przed niszczeniem komórek przez wolne rodniki, także tych odpornościowych. Natomiast kwasy tłuszczowe omega-3 obecne w produktach pochodzenia morskiego budują błony komórkowe w organizmie. Ponadto wspierają działanie komórek odpornościowych i mają właściwości przeciwzapalne. Cynk oprócz wzmacniania komórek immunologicznych, ma bezpośrednie właściwości przeciwwirusowe. Selen reguluje funkcje wielu komórek walczących z patogenami oraz ma właściwości antyoksydacyjne i wspiera zdrowie tarczycy.
Jeśli zaniedbamy uzupełnienie potrzebnych składników odżywczych, to możemy wpaść w błędne koło chorowania, bo walka z patogenami jeszcze bardziej wyczerpuje zapasy organizmu. Przez to bardziej prawdopodobne jest ponowne zachorowanie.
Bibliografia:
Ihnatowicz P., Ptak E.: Rozszyfruj swoją krew. 2017, Bydgoszcz.
Ostrowska L.: Diagnostyka laboratoryjna w dietetyce. PZWL, 2018, Warszawa
Fischer JAJ, Cherian AM, Bone JN, Karakochuk CD. Wpływ doustnej suplementacji diglicynianu żelaza na stężenie hemoglobiny i ferrytyny u dorosłych i dzieci: przegląd systematyczny i metaanaliza randomizowanych badań kontrolowanych. Nutr Rev. 2023 10 lipca; 81(8):904-920.
Tefferi A, Hanson CA, Inwards DJ. How to interpret and pursue an abnormal complete blood cell count in adults. Mayo Clin Proc. 2005 Jul;80(7):923-36.
Pecora F, Persico F, Argentiero A, Neglia C, Esposito S. The Role of Micronutrients in Support of the Immune Response against Viral Infections. Nutrients. 2020 Oct 20;12(10):3198.